Ενθουσίασε με τα σχέδιά του ο συντοπίτης μας Καθηγητής Βαρλάμης!

Για τη συνάντηση αυτή ενημερωθήκαμε μέσω Skype με τον διεθνούς φήμης συντοπίτη μας Καθηγητή, γεγονός που μας έδωσε την ευκαιρία να κάνουμε και μια ευρύτερη παρουσίαση στη “Βέροια” του πρωτότυπου αυτού έργου για τον Απόστολο Παύλο.

Κύριε Καθηγητά πότε και πού έγινε η συνάντησή σας με τον Επίτροπο Dr Hahn;

Συναντηθήκαμε με τον Επίτροπο Dr Johannes Hahn στις 19 Μαΐου στα κεντρικά γραφεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Βιέννη. Ήταν μια πολύ ωραία συνάντηση, στην οποία παρευρέθηκαν και ο τ. υφυπουργός Οικονομικών της Αυστρίας Dr. Günter Stummvoll, η σύζυγός μου, Prof. Mag. Heide Βαρλάμη, η συνεργάτης μου Mag. arch. Ruth Schremmer και η γραμματεύς του Dr Hahn, η κυρία Annemarie Huber.

Ποιο ήταν το θέμα αυτής της συνάντησης;

Αντικείμενο της συνάντησής μας ήταν το σχέδιο της πραγμάτωσης της «Κρύπτης» για τον Απόστολο Παύλο στη Βέροια. Είχε προηγηθεί μια εκτενής περιγραφή όλου του σχεδίου και ο Dr Hahn ενθουσιάσθηκε με την πρόταση μου και διέθεσε περισσότερο από μια ώρα γι’ αυτή τη συνάντηση, ώστε να πληροφορηθεί άμεσα και με λεπτομέρειες για το σχέδιο.

Ποια ήταν η ανταπόκριση του Επιτρόπου στο έργο της “Κρύπτης”;

Ο Επίτροπος έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον και ενθουσιασμό γι’ αυτό το σχέδιο και οι δηλώσεις που έκανε είναι σημαντικές για την ανάπτυξη της οικονομίας στην Ελλάδα. Μίλησε για την επέκταση του ποιοτικού θρησκευτικού τουρισμού σαν ένα διεθνές μήνυμα απ’ την Ελλάδα και την Ευρώπη, μιας και υπάρχουν οι αυθεντικές και ευαίσθητες προϋποθέσεις για μια ποιοτική μελλοντική προβολή τόσο στην Ευρώπη όσο και σ’ ολόκληρο τον κόσμο της Χριστιανοσύνης.

Το έργο της «Κρύπτης» του Αποστόλου Παύλου στη Βέροια, δήλωσε ο επίτροπος, ταιριάζει ακριβώς σ’ αυτή την ευρωπαϊκή στρατηγική. Βρισκόμαστε σε μια κατάλληλη στιγμή, γιατί τώρα εξετάζονται όλες οι δυνατότητες επενδύσεων και στρατηγικών για τα επόμενα επτά χρόνια με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Θεωρεί το έργο σημαντικό για την Ελλάδα;

Η στρατηγική αυτού του σχεδίου προτείνει να ενταχθεί σε μια οικονομική διάρκεια που θα συνδυαστεί και με επί μέρους υλικοτεχνικές δομές.

Το κυριότερο για την Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι ότι χρειάζεται να σχεδιασθούν και να επεξεργαστούν διαχρονικές μακροπρόθεσμες στρατηγικές για τις επί μέρους περιφέρειες και κάθε πρόγραμμα να εντάσσεται σ’ ένα ευρύτερο υπερτοπικό πλαίσιο.

Θα περιμένουμε υποστήριξη από την Ε.Ε. σ’ αυτό τον σχεδιασμό;

Ο κομισάριος Δρ. Hahn εξήγησε ότι η απόφαση για την πραγμάτωση των έργων βρίσκεται στη δικαιοδοσία των εθνικών κυβερνήσεων και γι’ αυτό είναι σημαντικό να υπάρχει μια στενή σχέση με τα εθνικά προγράμματα ανάπτυξης.

Από την πλευρά του, για το σκοπό αυτό, δήλωσε ότι θα εργαστεί στις εξής κατευθύνσεις:

Να εξετασθεί το ύψος των χρηματοδοτήσεων στη συγκεκριμένη περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας.

Να υποστηριχθεί το προτεινόμενο σχέδιο στην περιφερειακή και εθνική δικαιοδοσία.

Και να προωθηθεί σαν παραδειγματική λύση στα συναρμόδια υπουργεία (Πολιτισμού, Ανάπτυξης, Τουρισμού).

Μετά από αυτό το προκαταρκτικό στάδιο ο Dr Hahn επιθυμεί να μεσολαβήσει και να καλλιεργήσει τη συνεργασία μας με τα εντεταλμένα όργανα στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα τον υπουργό Ανάπτυξης κ. Κωστή Χατζηδάκη, Υποδομών κ. Μιχ. Χρυσοχοΐδη και τον Περιφερειάρχη κ. Απ. Τζιτζικώστα.

Τι είναι αυτό που ενθουσίασε περισσότερο τον Επίτροπο Dr Hahn στο έργο αυτό;

Το βασικό στοιχείο είναι η διατήρηση μιας ποιότητας που αναφέρεται σ’ όλη την Ευρώπη και σ’ όλο τον κόσμο. Η ποιότητα ενός έργου ορίζεται απ’ τη σοφή διαμόρφωση του χώρου και το πνευματικό περιεχόμενο. Η πρόθεσή μου είναι να μπορέσω να συγκινήσω όλους τους ανθρώπους της Χριστιανοσύνης δημιουργώντας ένα έργο που απαντάει στους πόθους, τις ελπίδες και τα όνειρα εκατομμυρίων χριστιανών. Αυτό είναι δυνατό και αναφέρομαι στο παράδειγμα της συνεργασίας μου σ’ ένα οικοδομικό έργο στο Δήμο της Βιέννης, όπου συνεργάστηκα με το ζωγράφο F. Huntertwasser. Το κτίριο που αναφέρομαι φιλοξενεί εργατικές κατοικίες και έγινε αντικείμενο τουρισμού ώστε να το επισκέπτονται ενάμιση εκατομμύριο άνθρωποι το χρόνο. Για το έργο αυτό μάλιστα έγραψα τέσσερα βιβλία.

Είναι δυνατή η δημιουργία ενός αντίστοιχου αξιοθέατου έργου στη σημερινή Ελλάδα;

Η πραγματοποίηση ενός αρχιτεκτονικού αξιοθέατου έργου στη σύγχρονη εποχή, ανήκει σίγουρα στα πιο δύσκολα έργα που απαιτούν γνώση, μόρφωση και ειδικό ταλέντο για να απαντάει ένας δημιουργός στα όνειρα των ανθρώπων, δηλαδή να μιλά στην ψυχή τους. Ένα τέτοιο έργο δεν χρειάζεται να εντυπωσιάζει με τη «μοντέρνα» αρχιτεκτονική του, αλλά περισσότερο με το πνευματικό του περιεχόμενο. Δυστυχώς στη σύγχρονη Ελλάδα δεν έχουμε αξιοθέατα έργα παγκόσμιας αναγνώρισης.

Πού το αποδίδετε αυτό;

Πρόκειται γενικά για την “ελληνική βιασύνη”, θέλουμε να απαντήσουμε γρήγορα σε λειτουργίες που είναι άμεσες και αναγκαίες για την κοινωνία, όσον αφορά την υλική αναγκαιότητα. Είναι καιρός να απαντήσουμε με πνευματικά αξιοθέατα, όπως έκαναν οι πρόγονοί μας με τον Παρθενώνα, με τους Δελφούς, με έργα αξιοθέατα κάτω από το εξαίσιο φως της ελληνικής φύσης.

Ποια είναι η σημασία του έργου της “Κρύπτης” για την Ελλάδα;

Είναι καιρός, και αυτό ίσως το οφείλουμε στην κρίση, να απαντήσει ο Ελληνισμός με τη βαθιά του πνευματικότητα στον αδυσώπητο υλισμό και μηδενισμό. Η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι μόνο τόπος ξεφαντώματος και διασκέδασης, η Ελλάδα ήταν πάντοτε ο τόπος της βαθύτερης συνειδητοποίησης. Είναι η στιγμή και η ευκαιρία που πρέπει να απαντήσουμε με αυτή την ποιότητα που μας έδωσε η παράδοσή μας, να εναρμονίσουμε και να ηρεμήσουμε τον πολιτειακό χώρο, την περιφέρεια, την χώρα μας. 

Τι σημαίνει ένα σύγχρονο αξιοθέατο έργο για μια ελληνική πόλη;         

Δυστυχώς απ’ τις ελληνικές πόλεις απουσιάζουν τα αξιοθέατα κι η έλλειψη αυτή έχει τραγικά αποτελέσματα στην καθημερινή ζωή στις μικρές και μεγαλύτερες πόλεις της επαρχίας. Αναφέρομαι σ’ ένα έργο που απαντά στις πνευματικές ανάγκες όλης της ανθρωπότητας, προσφέρει άμεση συμπαράσταση και ενθουσιασμό στη νεολαία και είναι σημαντικό για το μέλλον της κοινωνίας, του πολιτισμού και της οικονομίας.

Ποιό είναι το βαθύτερο περιεχόμενο της Κρύπτης;

Η εσωτερική λειτουργία της “Κρύπτης” δεν έχει μόνο αισθητικό χαρακτήρα, αλλά εσωκλείει και διαφυλάσσει μια ιστορική μνήμη απ’ την οποία παίρνει ελπίδα όλη η ανθρωπότητα.

Για την “Κρύπτη” λοιπόν πρέπει να μεταφερθεί ενθουσιασμός και περηφάνια σ’ όλους τους κατοίκους, γιατί η λειτουργία της δεν αναφέρεται μόνο στο θρησκευτικό τουρισμό, αλλά είναι ένα έργο που προωθεί την ανάπτυξη και την πρόοδο όλης της περιοχής. Ο σχεδιασμός δηλαδή της “Κρύπτης” δεν περιορίζεται μόνο σε μια αρχιτεκτονική μελέτη αλλά πραγματεύεται μια πολυσύνθετη οικονομική οργάνωση για παραγωγή, που απευθύνεται σε πολλές μικρές και μεσαίες βιοτεχνίες.

Η “Κρύπτη” δηλαδή θα αναβαθμίσει την ταυτότητα και την αξία της πόλης μας;

Είναι ένα αξιοθέατο έργο που θα προσελκύει χιλιάδες προσκυνητές, Έλληνες και ξένους κι αυτή η κινητοποίηση και επιστράτευση των μαζών δημιουργεί τις καλύτερες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της πόλης και την ανανέωσή της.

Το κυριότερο στοιχείο είναι ότι δίδεται ένα πρότυπο ποιότητας μιας κοινωνικής επένδυσης. Η “Κρύπτη” δηλαδή γίνεται το πρότυπο, ένα ζωντανό παράδειγμα για εξασφάλιση της αισθητικής και της εσωτερικής ποιότητας.

Τι άλλο χαρακτηρίζει το έργο της “Κρύπτης”;

Στην “Κρύπτη” συνδυάζονται πολλές λειτουργίες. Δημιουργείται  ένας τόπος προσκυνήματος, ένας τόπος μνήμης, ένας χώρος της πίστης κι όλα αυτά με τη σύνδεση έργων τέχνης που ήδη δρουν στη διεθνή σκηνή, στη Ρώμη, στη Βιέννη, στο Παρίσι, στην Ουάσιγκτον, σαν προάγγελος, σαν προβολή που ενθουσιάζει χιλιάδες κόσμο.

Στην ουσία είναι το σύμβολο της χριστιανικής οικονομικής φιλοσοφίας που στηρίζεται στο δίκαιο μοίρασμα των αγαθών σε όλους τους κατοίκους της πόλης, ένα προγραμματικό σχέδιο χωρίς τέλος, γιατί ο άνθρωπος δε σταματά ποτέ να τείνει προς το μεγαλύτερο και στο θεϊκό.

Η δημιουργία ενός τέτοιου έργου μπορούμε να πούμε ότι αντιπροσωπεύει τη δική σας “τεχνογνωσία”;

Η ιδέα της “Κρύπτης” είναι ένα πολυσύνθετο σχέδιο. Απαιτεί πολλή ευαισθησία και συναισθηματική ταύτιση επειδή ο σχεδιασμός προβλέπει ένα μνημείο και ταυτόχρονα ένα χώρο προσευχής, όπου αναβιώνει το πνεύμα και η ατμόσφαιρα των πρώτων χριστιανικών εκκλησιών. Τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως είναι θεμέλιοι τοίχοι, βαπτιστήριο και τοιχογραφίες, γλυπτά ή πορτρέτα των πρώτων χριστιανών και άλλες απεικονίσεις, πρέπει να προκαλούν μια συναισθηματική σύνδεση στον επισκέπτη. Διότι μια “Κρύπτη” σημαίνει την εμβάθυνση, την εμβάπτιση, στο μυστήριο της πίστης.

Πρόκειται πραγματικά για μεγάλη ευκαιρία και ευτυχή συγκυρία, μια που εγώ προσωπικά σαν δημιουργός συνδυάζω όλες εκείνες τις ιδιότητες που συναντούσε κανείς στο παρελθόν της αναγέννησης και της αρχαιότητας, δηλαδή ότι η τέχνη δεν αναφέρεται μόνο σε μια κατεύθυνση, αλλά η τέχνη είναι η συγκυρία και ο συνδυασμός όλων των επί μέρους μελών, της αρχιτεκτονικής, της γλυπτικής, της ζωγραφικής, αλλά και της θρησκευτικής πίστης.

Η δομή ενός υπόσκαφου χώρου προάγει την εσωτερική διάθεση και την πνευματικότητα;

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της κρύπτης είναι εμπνευσμένος απ’ την ερευνητική εργασία μου στις σπηλαιώδεις εκκλησίες της Σαντορίνης. Ειδικότερα απ’ τη μικρή εκκλησία της Παναγίας στην περιοχή του Βόθωνα, μια εκκλησία που είναι ολόκληρη σκαμμένη στην ελαφρόπετρα και παραμένει αόρατη απ’ έξω. Επίσης οι βραχώδεις εκκλησίες της Καππαδοκίας μου έδωσαν ένα ισχυρό ερέθισμα.

Το συμβολικό περιεχόμενο της σπηλαιώδους δομής ασκεί μεγάλη επίδραση στην αίσθησή μου για το χώρο. Η σπηλιά θεωρείται σαν η παλαιότερη μορφή κατοίκησης των ανθρώπων. Αλλά κι ο Χριστός γεννήθηκε σε μια σπηλιά. Ο χώρος της σπηλιάς προκύπτει με σκάψιμο και παίρνει μορφές που δεν καθορίζονται απ’ τη  διανοητική υπαγόρευση. Αυτό είναι αντίστοιχο με τη δική μου πρόθεση να δημιουργήσω ένα συναισθηματικό, πνευματικό χώρο, που ν’ αγγίζει τον άνθρωπο στην ψυχή του. Το βίωμα του χώρου πρέπει να είναι γεμάτο εκπλήξεις που συμπεριλαμβάνουν το απροσδόκητο, το άγνωστο. Πρόκειται για τη διαμόρφωση ενός ιερού χώρου γεμάτου μυστήριο. Ενός αρχέτυπου μοντέλου της κατακόμβης της πίστης. Ενός χώρου, που αιχμαλωτίζει την ανθρώπινη ύπαρξη, που είναι ταρακουνημένη  απ’ το βίωμα ενός θεϊκού μυστηρίου.

Πραγματικά δεν είναι κανένα εύκολο έργο. Στηρίζομαι στην αταλάντευτη πίστη μου και στο πιο χαρούμενο, θετικό αλλά και πανανθρώπινο μήνυμα που προέρχεται απ’ τη μικρή βορειοελλαδίτικη πόλη μας, το μήνυμα της αγάπης.

Π. Τροχόπουλος, Ι. Γιάνναρης, Α. Νένος