«Ζωντανεύει» η ιστορία

Στη Βέροια υπάρχουν πολλά αρχοντικά, χτισμένα στις αρχές ή τα μέσα του προηγούμενου 20ου  αιώνα, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία, παραμένουν κλειστά, είτε γιατί οι ιδιοκτήτες τους έχουν αλλάξει κατοικία στην πόλη, είτε γιατί έχουν μετοικήσει, είτε γιατί απαιτεί μεγάλο κόστος η συντήρησή τους, με τις παρούσες, αλλά και μελλοντικές συνθήκες. Αυτήν την στιγμή υπάρχουν τέτοια κτίρια στη Βέροια που έχουν να κατοικηθούν για πάνω από σαράντα χρόνια.

Κάποια από αυτά τα αρχοντικά έγιναν δωρεά στον Δήμο Βέροιας, δείχνοντας οι ιδιοκτήτες τους την μεγάλη λατρεία που έχουν για την πόλη τους, έτσι ώστε η εκάστοτε δημοτική αρχή να τα αξιοποιήσει με την αναπαλαίωσή τους και με την συντήρησή τους. Παλαιότερα υπήρξε ένα πρόγραμμα αναπαλαίωσης και διατήρησης της αρχιτεκτονικής παράδοσης και κάποια από αυτά μπήκαν στο πρόγραμμα, όπως στην εβραϊκή συνοικία στην Μπαρμπούτα, αλλά και κάποια άλλα στο κέντρο της πόλης.

Δυστυχώς όμως οι ιδιοκτήτες των πολλών άλλων, κυρίως εγκαταλελειμμένων, αρχοντικών της πόλης αδυνατούν να τα ανακατασκευάσουν λόγω υψηλού κόστους και σήμερα βρίσκονται σε πολύ κακή κατάσταση.

Πριν λίγο καιρό ο Δήμος Βέροιας παραχώρησε το αρχοντικό Σαράφογλου στο Λύκειο των Ελληνίδων Βέροιας για να το αξιοποιήσει για τους σκοπούς τους, αφού πρώτα αναλάβει με ενισχύσεις πολιτών να το συντηρήσει και να το μετατρέψει σε  ένα άρτιο οίκημα που δεν θα χάσει τα αρχιτεκτονικά του χαρακτηριστικά.

Κάτι αντίστοιχο έγινε και πριν δέκα περίπου μέρες περίπου η Δημοτική Αρχή υλοποιώντας απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, παραχώρησε το Αρχοντικό της Βούλας Χατζίκου η οποία το είχε δωρίσει στον Δήμο Βέροιας, για τις ανάγκες και τους σκοπούς στον Σύλλογο Μικρασιατών Νομού Ημαθίας.

Το ιστορικό των παραχωρήσεων

Ο ιδρυτής της εφημερίδας μας και συνταξιούχος δημοσιογράφος Γιώργος Ι. Καλογήρου μας έγραψε το ιστορικό της δωρεάς των Αρχοντικών Σαράφογλου και Βούλας Χατζίκου καθώς ο ίδιος έχει ιδία γνώση και για τους δωρητές και για τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν. Συγκεκριμένα αναφέρει:

«Με αφορμή τις παραχωρήσεις, από το Δήμο Βέροιας, των αρχοντικών Σαράφογλου και Χατζίκου σε Συλλόγους της πόλης για την στέγασή τους, κρίνω σκόπιμο να παραθέσω μερικά στοιχεία που αφορούν τα δύο αυτά πανέμορφα κτήρια και κυρίως το ιστορικό της δωρεάς τους στο Δήμο. Τα στοιχεία αυτά είναι προϊόν είτε προσωπικών βιωμάτων είτε έγκυρων πληροφοριών.

 ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ  ΣΑΡΑΦΟΓΛΟΥ

Το Αρχοντικό Σαράφογλου, που βρίσκεται στην περιοχή της Κυριώτισσας, πίσω από την Μητρόπολη, δωρήθηκε στο Δήμο της Βέροιας από την Ελένη Σαράφογλου το  1973, όταν Δήμαρχος ήταν ο Γιώργος Τσαλέρας. Η Ε. Σαράφογλου, σε προχωρημένη ηλικία, έμενε αρκετά χρόνια μόνη της στο τεράστιο για αυτήν Βεροιώτικο Αρχοντικό και ο Δήμαρχος, που είχε φιλικές σχέσεις με την ιδιοκτήτριά του, σκέφτηκε ότι θα ήταν  πολύ χρήσιμο στο Δήμο αυτό το όμορφο σπίτι  με τα έντονα χαρακτηριστικά  της παλιάς  τοπικής αρχιτεκτονικής. Κατέστρωσε σχέδιο δωρεάς του, από την μοναχική ιδιοκτήτριά του, στο Δήμο, με τον όρο, βέβαια, ότι ο τελευταίος θα παραλάμβανε το ακίνητο και θα το χρησιμοποιούσε μετά τον θάνατό της.

Το σχέδιο εφαρμόστηκε με επιτυχία. Έτσι το 1973 υπογράφτηκε το συμβόλαιο της δωρεάς που συνέταξε ο συμβολαιογράφος Νίκος Σιδηρόπουλος. Παρόντες, κατά την υπογραφή ήταν, εκτός από τον Δήμαρχο Γ. Τσαλέρα και την δωρήτρια Ε. Σαράφογλου, ο συμβολαιογράφος Ν. Σιδηρόπουλος,ο δικηγόρος του Δήμου Γαβριήλ Χριστοφορίδης, ο δικηγόρος Βέροιας Διονύσιος Κυρόπουλος και ο γράφων Γ. Καλογήρου ως προϊστάμενος των υπηρεσιών του Δήμου.

Το Αρχοντικό προορίστηκε για την στέγαση Λαογραφικού Μουσείου. Ο καιρός περνούσε, τα χρόνια τρέχανε, οι Δήμαρχοι άλλαζαν και το κτήριο περνούσε  από διάφορες φάσεις χωρίς να υλοποιείται ο σκοπός για τον οποίο αρχικά προοριζόταν.

Τελικά, πριν από καιρό, το οίκημα παραχωρήθηκε στο παράρτημα Βέροιας του Λυκείου Ελληνίδων, το οποίο παρουσιάζει έντονη δραστηριότητα  και έχει πλούσιο πολύτιμο λαογραφικό υλικό μέρος του οποίου, ασφαλώς, θα εκθέσει για το κοινό.

Το Λύκειο, όπως με πληροφόρησαν, δεν έχει εγκατασταθεί στο οίκημα ακόμα γιατί σ’ αυτό πρέπει να γίνουν επισκευές και παρεμβάσεις που θέλουν και χρήμα και χρόνο.

ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ  XATZIKOY

Η Βούλα Χατζίκου, η γνωστή Λαογράφος με την πλουσιότατη λαογραφική δράση και προσφορά της στην πόλη μας, ήταν η μόνη που είχε μείνει (στη ζωή) από την οικογένειά της (δεν είχε παντρεφτεί) και κατοικούσε στο μεγάλο πανέμορφο πατρικό αρχοντικό που είναι στην οδό Κεντρικής αρ.183.

Είμαστε καλοί φίλοι και συνεργάτες μέχρι που «έφυγε».  Εκτός των άλλων έκανα και την επιμέλεια του πολύτιμου βιβλίου της «ΒΕΡΟΙΩΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ». Πήγαινα στο αρχοντικό της συχνά και τα λέγαμε. Με τις κουβέντες αυτές προέκυψε και το θέμα της δωρεάς του σπιτιού της στο Δήμο της Βέροιας. Με την ουσιαστική βοήθεια και του γιατρού Χρήστου Σουκιούρογλου, με τον οποίο είχε η Βούλα άριστες οικογενειακές σχέσεις (στο σπίτι του έμενε όταν αρρώστησε), πείστηκε και έκανε την δωρεά του ακινήτου στο Δήμο το 2006. Ο δωρεοδόχος δήμος θα παραλάμβανε το οίκημα μετά τον θάνατο της δωρήτριας.

Εδώ κρίνω χρέος μου να σημειώσω, για την ιστορική αλήθεια, ότι για την υπογραφή του συμβολαίου δωρεάς, έπρεπε να πληρωθεί ένα σεβαστό ποσό που τυπικά δεν μπορούσε να καταβάλλει ο Δήμος. Για να μη χαθεί η ευκαιρία και να πραγματοποιηθεί η δωρεά, το ποσό αυτό το πλήρωσε ο τότε Δήμαρχος Χρήστος Σκουμπόπουλος από την τσέπη του.

Ήδη το μεγάλο  πανέμορφο αρχοντικό, που πέρασε και αυτό από κάποια στάδια για την αξιοποίησή  του, παραχωρήθηκε  πρόσφατα για χρήση στον Εκπολιτιστικό Σύλλογο Μικρασιατών  Ημαθίας. Ο πλούσιος σε δράση και παραδοσιακό υλικό  Σύλλογος  δεν εγκαταστάθηκε, και αυτός, ακόμα στο κτήριο γιατί πρέπει να προηγηθούν επισκευές και συντηρήσεις.

Έλλη Μάλαμα: Με σεβασμό στην ιστορία και την παράδοση

Με την παραχώρηση των δύο αρχοντικών στο Λύκειο των Ελληνίδων Βέροιας και στον Σύλλογο Μικρασιατών Νομού Ημαθίας που εδρεύει στη Βέροια, τα δύο όμορφα κτίρια θα αποκτήσουν ζωή καθώς σ΄ αυτά θα διοργανώνονται διάφορες δραστηριότητες και θα λειτουργούν παραδοσιακές εκθέσεις. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα κτίρια θα συντηρηθούν σε τέτοιο βαθμό που θα είναι ακόμα μια ομορφιά στην πόλη της Βέροιας.

«Η παραχώρηση που μας έγινε από τον Δήμο Βέροιας είναι πολύ σημαντική γιατί θα συγκεντρώσουμε και θα προβάλλουμε όλο το ντόπιο λαογραφικό υλικό» μας είπε η Έλλη Μάλαμα, Πρόεδρος του Λυκείου των Ελληνίδων Βέροιας και συμπλήρωσε πως «για εμάς ήταν ένα έργο ζωής. Όλη η πόλη μας έδωσε ότι είχε στα μπαούλα της και εμείς οφείλουμε να το παρουσιάσουμε».

Αναφερόμενη η Πρόεδρος του Λυκείου των Ελληνίδων στο στάδιο που βρίσκονται οι εργασίες συντήρησης του αρχοντικού Σαράφογλου, μας είπε ότι «είμαστε σε μια διαδικασία συντήρησης του κτιρίου το οποίο είναι σε κακή κατάσταση. Όλες οι εργασίες  γίνονται με τις οδηγίες ειδικών επιστημόνων ώστε και οι χώροι να είναι λειτουργικοί και το κτίριο να διατηρήσει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του φυσιογνωμία» και κατέληξε τονίζοντας ότι «το Λύκειο των Ελληνίδων εδώ και δεκαετίες δεν κάνει …εκπτώσεις στην παράδοση. Θα σας πω ότι αντικείμενο και λαογραφικό υλικό μας δίνουν οι πολίτες, το αντιμετωπίζουμε με ευλάβεια και σεβασμό. Η απόφαση του Δήμου να μας το παραχωρήσει ήταν πολύ θετική και καλούμε τους πολίτες να μας βοηθήσουν σ΄ αυτήν τη μεγάλη προσπάθεια που κάνουμε».

Αναστασία Αλεξοπούλου:  Θα «χτίσουμε» κάτι όμορφο, τιμώντας τη μνήμη τους

Φέτος είναι τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή. Και τι καλύτερο «δώρο» από την παραχώρηση και του 2^ου ορόφου του Αρχοντικού της Βούλας Χατζίκου η οποία το είχε κάνει δωρεά στον Δήμο Βέροιας.

Πριν δέκα μέρες περίπου ο Δήμαρχος Κώστας Βοργιαζίδης και η Πρόεδρος του Συλλόγου Μικρασιατών Νομού Ημαθίας υπέγραψαν την σύμβαση της δωρεάν παραχώρησης και ήδη η διοίκηση του συλλόγου ξεκίνησε τις εργασίες για την συντήρησή του.

Μιλώντας στην εφημερίδα μας η Αναστασία Αλεξοπούλου, Πρόεδρος του Συλλόγου Μικρασιατών Νομού Ημαθίας, μας είπε πως «εδώ και χρόνια γινόντουσαν προσπάθειες για να βρούμε στέγη ως Σύλλογος. Μια ζωή πρόσφυγες.... Το 2011 είχε παραχωρηθεί το ισόγειο του κτηρίου της δωρήτριας και φέτος μας παραχωρήθηκε ο 2ος όροφος. Το διατηρητέο Αρχοντικό της κ. Βούλας Χατζίκου στην οδό Κεντρικής 183 είναι σε πολύ κακή κατάσταση, αλλά πλέον είναι η έδρα του Συλλόγου. Ήδη ξεκινήσαμε με την καθαριότητα, γιατί ο χώρος ήταν κλειστός σχεδόν 20 χρόνια, δηλαδή από το 2003».

Αναφερόμενη η Αναστασία Αλεξοπούλου στην προσπάθεια που ξεκίνησε για την υλοποίηση ενός σημαντικού έργου όχι μόνο για τους Μικρασιάτες, αλλά και για την ιστορία της ίδιας της πόλης μας είπε πως «η προσπάθεια θα είναι τεράστια κι είναι πέρα από τις δυνατότητες ενός Συλλόγου. Ευελπιστούμε σε πρώτη φάση να καταστήσουμε τον χώρο καθαρό και λειτουργικό. Το φιλότιμο του Έλληνα πιστεύουμε ότι θα βοηθήσει να φέρουμε σε πέρας μια πολύ δύσκολη κι επίπονη προσπάθεια και μάλιστα σε δύσκολους καιρούς. Στο τέλος θέλουμε να παραδώσουμε στην πόλη και τον Νομό, έναν πόλο έλξης, έναν τόπο που θα χτυπά η καρδιά της παράδοσης και θα διατηρεί την μνήμη των Προσφύγων προγόνων μας» και κατέληξε:

«Καλούμε όλους τους Μικρασιάτες και φίλους του Συλλόγου να αγκαλιάσουν το εγχείρημα. Ακόμα κι όποιον επιθυμεί να βοηθήσει, όπως μπορεί και με όποιον τρόπο, να επικοινωνήσει μαζί μας.

Θέλουμε να στήσουμε στον 2ο όροφο μια μόνιμη έκθεση, θεματική και να αναδείξουμε τον πολιτισμό των Προσφύγων της Ανατολής, αλλά και πως αυτός ενσωματώθηκε με τα τοπικά χαρακτηριστικά της πόλης μας και του Νομού μας.

Καλούμε επίσης όποιον έχει υλικό προσφυγιάς και χαρακτηριστικές φωτογραφίες ή αντικείμενα, να έρθει σε επαφή με τον Σύλλογο. Θα καταγράφουν και θα περιγράφεται σε ειδικό ταμπελάκι η δωρεά στην προσφορά, στην έκθεση. Και θα μείνουν στο διηνεκές τιμώντας τους προγόνους μας.

Ευχαριστούμε ιδιαίτερα όλους όσους ήδη έχουν βοηθήσει. Φέτος είναι τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή. Εμείς θα θυμόμαστε και θα "χτίσουμε" κάτι όμορφο τιμώντας την μνήμη τους».

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ "ΒΕΡΟΙΑ" (4/4/22)

* Στην κεντρική φωτο διακρίνονται από αριστερά: Γαβριήλ Χριστοφορίδης (Νομικός Σύμβουλος του Δήμου), Γεώργιος Καλογήρου (Προϊστάμενος των υπηρεσιών του Δήμου), Γιώργος Τσαλέρας (Δήμαρχος), Ελένη Σαράφογλου (Δωρήτρια), Διονύσης Κυρόπουλος (Δικηγόρος) και Νίκος Σιδηρόπουλος (Συμβολαιογράφος).