Παλαιά Μητρόπολη, το κόσμημα της Βέροιας - Πολλά τα ερωτήματα προς την κα Κοτταρίδη

Στο πέρασμα των αιώνων γνώρισε πολλές βεβηλώσεις, από τους Οθωμανούς μέχρι τους Γερμανούς κατακτητές, όμως άντεξε, κατεδαφίστηκαν όλα τα αυθαίρετα κτίσματα που είχαν κατασκευαστεί  σε επαφή με το μνημείο – εκτός από δύο που εφάπτονται σε μέρος της Δυτικής και Βόρειας όψης -  οι εργασίες αποκατάστασης ολοκληρώθηκαν το 2016 και ο ναός καθαγιάστηκε από τον Μητροπολίτη Βέροιας, Ναούσης και Καμπανίας Παντελεήμονα.

Η τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων, εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα είχε ξεκινήσει εργασίες αποκατάστασης των δύο αυτών κτιρίων που είχαν εξαιρεθεί από την κατεδάφιση.

Πρόσφατα, προς μεγάλη μας έκπληξη, κατεδαφίστηκαν και αυτά, προφανώς για κάποιο λόγο κρίθηκαν κατεδαφιστέα, δεν υπήρξε καμία ενημέρωση ως προς το γεγονός αυτό.

Πολλοί ήταν αυτοί αναρωτήθηκαν, αν πράγματι έχουν σημαντική αρχαιολογική αξία τα δύο κτίρια που πρόσφατα κατεδάφισε η αρχαιολογική υπηρεσία, ώστε διατηρώντας τα, να εξακολουθούν να προσβάλλουν το μνημείο; Περί αυτού πρόκειται !

Αν είναι πράγματι σημαντικά, τότε για ποιο λόγο τα κατεδάφισε, ενώ όλα έδειχναν πως εκτελούνται εργασίες αποκατάστασης και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα;

Τονίζω ξανά, ότι τα δύο αυτά κτίρια, που εφάπτονταν της Δυτικής και Βόρειας όψης του μνημείου, θα έπρεπε  να έχουν κατεδαφιστεί μαζί με τα υπόλοιπα της Βόρειας όψης, όμως, για κάποιο λόγο εξαιρέθηκαν από την κατεδάφιση. Ποτέ δεν έγινε γνωστό, ο λόγος για τον οποίο το υπουργείο πολιτισμού και η  τοπική εφορεία αρχαιοτήτων άλλαξαν την αρχική τους θέση.

Εκ των ενόντων, τίθενται ευθέως τα ερωτήματα:

1.    Τι μεσολάβησε και άλλαξε θέση η υπηρεσία, ώστε μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα εργασιών ανάδειξης- αναστήλωσης, ξαφνικά προέβη στην κατεδάφισή των δύο κτιρίων; Έγινε αρχικά κακή εκτίμηση και διαπιστώθηκε με την πρόοδο των εργασιών;;

2.    Αφού έχουν ήδη κατεδαφιστεί, τώρα τι είδους εργασίες εκτελούνται; Η έννοια της αποκατάστασης πλέον δεν υφίσταται. Ρωτώ, διότι είναι προφανές, και θα ήταν τουλάχιστον ανακόλουθο, όταν από τους πολίτες που κατέχουν σπίτια του 19ου αιώνα απαιτείται να τα συντηρούν και όχι να τα γκρεμίζουν - ακόμη και αν αυτό συνιστά δύσκολη και πολυδάπανη διαδικασία  - το ίδιο το Υπουργείο Πολιτισμού και μάλιστα η τοπική εφορεία Αρχαιοτήτων, να γκρεμίζει παραδοσιακά κτήρια των αρχών του 19ου αιώνα, όταν μάλιστα, η ίδια υπηρεσία τα χαρακτήρισε σημαντικά και τα εξαίρεσε από την κατεδάφιση!  

3.    Το αρχαιολογικό έργο, είναι ένα δημόσιο έργο, υλοποιείται με τη φροντίδα, την επιμέλεια της αρχαιολογικής υπηρεσίας, μπορεί ωστόσο να προκύψουν νέα δεδομένα ή να αστοχήσει,  είναι ένα ενδεχόμενο, όμως πρέπει να απαντηθεί αξιόπιστα, γιατί έγινε η κατεδάφιση και τι ακριβώς επιχειρείται σήμερα σε σχέση με όσα προηγήθηκαν ως τεκμηρίωση, για την εξαίρεσή τους από την κατεδάφιση.  

Μετά την κατεδάφιση των κτιρίων και την καθαίρεση του δαπέδου των, όπως ήταν αναμενόμενο, αποκαλύφθηκε το πλακόστρωτο του αύλειου χώρου της Παλαιάς Μητρόπολης της Βέροιας,  ενός από τους μεγαλύτερους μεσοβυζαντινούς ναούς των Βαλκανίων, χτισμένος τη δεκαετία 1070-1080 από τον επίσκοπο της πόλης Νικήτα.

Γεννήθηκε αυτόματα η αισιοδοξία, ότι θα ακολουθούσαν εργασίες ανάδειξης του πλακόστρωτου και των λοιπών αξιόλογων στοιχείων του αύλειου χώρου, ώστε να αναδειχτεί το μνημείο  στην  αρχική, στην αυθεντική του μορφή, σε όλο το μήκος και πλάτος του, απαλλαγμένο από κάθε αυθαίρετη παρέμβαση που έγινε κατά το παρελθόν.

Δυστυχώς όμως, αμέσως μετά, σε  διάστημα μόλις λίγων ημερών, ακολούθησε η τοποθέτηση σιδηρού οπλισμού προκειμένου να σκυροδετηθεί η  θεμελίωση των κτιρίων, η οποία καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του αύλειου χώρου, πλην μιας μικρής επιφάνειας, η οποία καλύφθηκε με κατάλληλα υλικά, ώστε να διατηρηθεί ως εσωτερικός διάκοσμος/μαρτυρία στο μελλοντικό δάπεδο των δύο κτιρίων, που  προφανέστατα θα κατασκευαστούν στη θέση αυτών που κατεδαφίστηκαν.   

Εδώ θέλω να τονίσω, ότι παρόμοιου τύπου «επιφανειακή» θεμελίωση, στην πολυετή ενασχόλησή μου με κτιριακές κατασκευές ΔΕΝ έχω ξαναδεί, ούτε θα αναλάμβανα την ευθύνη κατασκευής ενός κτιρίου – πόσο μάλλον Χώρου Συνάθροισης Κοινού ή παρόμοιας χρήσης – σε θεμέλια στο επίπεδο επιφάνειας της γης, εν προκειμένω στο επίπεδο του πεζοδρομίου της οδού Κεντρικής. Είναι απορίας άξιο, αφού πρόκειται να κατασκευαστούν δύο νέα κτίρια, γιατί δεν έγινε μια συμβατή θεμελίωση οπλισμένου σκυροδέματος!

Δεν μας δίδαξαν τίποτα οι σεισμοί που ζήσαμε πρόσφατα στην Τουρκία και  παλαιότερα στην Ελλάδα; Στην συντριπτική τους πλειοψηφία αστόχησαν εκείνα τα κτίρια, όπου αγνοήθηκαν οι κανόνες δόμησης στη θεμελίωσή τους ή  έγινε κακή εκτίμηση του εδάφους  – ειδικά στις επιφανειακές θεμελιώσεις – εδώ έχουμε κυριολεκτικά έδραση στην επιφάνεια του εδάφους, στο επίπεδο του πεζοδρομίου της οδού Κεντρικής, δεν έγινε απολύτως καμία εκσκαφή!

Πρόθεσή μου δεν είναι να θορυβήσω, ούτε να κινδυνολογήσω, δεν είναι λόγος που θα ανέστελλε οριστικά την κατασκευή των δύο κτιρίων πάνω στο μοναδικό αυτό μνημείο, που οι πρόγονοι με πολύ μεγάλη δεξιοτεχνία και θυσίες κατασκεύασαν, μακάρι να ήταν!

Μπορεί κάλλιστα να γίνει μια ασφαλέστερη θεμελίωση – εφόσον κριθεί σκόπιμο - και να συνεχιστούν οι εργασίες!

Καταθέτω την άποψή μου, όπως έκανα πάντα, όταν έκρινα ότι πρέπει να το κάνω.

Ο Εγκέλαδος δεν αστειεύεται, οι παλαιότεροι θα θυμούνται το σεισμό της Κοζάνης/Γρεβενών, οι νεότεροι ας ανατρέξουν στις διαπιστώσεις των ειδικών από τον πρόσφατο σεισμό της Τουρκίας.

Στους νεότερους συναδέλφους μηχανικούς, θέλω να τονίσω, ότι η υπογραφή σε ακολουθεί σ ολόκληρη τη ζωή, είναι σημαντικό στο τέλος του εργασιακού βίου, όταν κοιτάς πίσω να είσαι ήσυχος – είναι το πλέον σημαντικό, αν συμβεί το μοιραίο, όλοι θα κρυφτούν πίσω απ τον μηχανικό!!

Κατά κοινή ομολογία,

- Πρόκειται για μια αριστουργηματικής αρχιτεκτονικής τρίκλιτη βασιλική που παρουσιάζει ομοιότητες στο σχήμα με τον παλαιοχριστιανικό ναό του Αγ. Δημητρίου της Θεσσαλονίκης.

- Πρόκειται, σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς, για μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, καλλιτεχνική και ιστορική αξία, η ενσωμάτωση παλαιοχριστιανικών προτύπων προσδίδουν στην Παλαιά Μητρόπολη της πόλης μας μοναδικότητα!

- Πρόκειται κυριολεκτικά για το στολίδι της Βυζαντινής Βέροιας!

Είναι ποτέ δυνατόν, πάνω σε ένα τέτοιο μνημείο κόσμημα, να «κολλήσεις» οποιαδήποτε κατασκευή, στερώντας την πόλη κάτι το οποίο της ανήκει και είναι μοναδικό σε επίπεδο Βαλκανικής !!!

Παραθέτω κάποιες επιπλέον φωτογραφίες, ώστε να γίνει όσο το δυνατόν πιο κατανοητό, πόσο σημαντικό είναι να αναδειχτεί το μνημείο στο σύνολό του.

Εφόσον η αρχαιολογική υπηρεσία επιθυμεί να στεγάσει οποιαδήποτε χρήση κοντά στο μνημείο, ας αγοράσει το κτίριο ακριβώς απέναντι από την είσοδο του μνημείου επί της οδού Κεντρικής – θα συνδράμουν οι πολίτες της Βέροιας, είναι βέβαιο – και ας αναδείξει τον χώρο συνολικά μαζί με τον ιστορικό πλάτανο της πόλης μας, αυτό πράγματι θα ήταν μια ωφέλιμη κίνηση για την πόλη, αλλά και για την ίδια την αρχαιολογική υπηρεσία.

Είναι καιρός, μετά από κοντά μια χιλιετία, το μνημείο να αποξενωθεί από κάθε στοιχείο που το προσβάλλει, είναι καιρός, να αποδοθεί στην πόλη ακέραιο και μεγαλοπρεπές, όπως το εμπνεύστηκαν και φρόντισαν να το κατασκευάσουν οι πρόγονοί μας - αυτό είναι το σωστό, αυτό αρμόζει στον πολιτισμό μας.

Ο σεβασμός των μνημείων – χωρίς εκπτώσεις ή σκοπιμότητες – είναι πολιτισμός!

Εφημερίδα "Βέροια"