Δεκαήμερο αποκριάτικο ξεφάντωμα στη Βέροια - Αναβιώνουν έθιμα, παρέλαση αρμάτων

ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ "ΒΕΡΟΙΑ" (3/2/25)

«Το Καρναβάλι της Βέροιας επιστρέφει - Ας το γιορτάσουμε μαζί!». Με το σύνθημα αυτό φέτος η Βέροια φιλοδοξεί να παρουσιάσει αποκριάτικες εκδηλώσεις, ανάλογης φήμης των παλαιών μεταπολεμικών χρόνων της. Εκδηλώσεις με μαζική συμμετοχή και τοπικά χαρακτηριστικά. Βέβαια κάθε αρχή και δύσκολη, αλλά όταν κάποιος έχει μεράκι, σε σύντομο χρόνο μπορεί να δημιουργήσει έναν ξεχασμένο θεσμό.

Τελευταία φορά που επιχειρήθηκε να αναβιώσει το καρναβάλι της Βέροιαςμε παρέλαση αρμάτων και πεζοπόρων τμημάτων, ήταν 30-35 χρόνια. Έκτοτε και συγκεκριμένα από το 2014 και μέχρι πέρσι γίνονταν μία προσπάθεια να δοθεί ένα αποκριάτικο χρώμα στο κέντρο της πόλης, από Σωματείο Ιδιοκτητών Καφετεριών - Κέντρων Διασκέδασης και Ψυχαγωγίας Βεροίας, αλλά δεν έφτανε στο επίπεδο να προσελκύσει κόσμο, καθώς δεν υπήρχαν παρελάσεις αρμάτων και πεζοπόρων τμημάτων, παρά μόνο διάφορα events, κυρίως στην οδό Έλλης, όπου υπάρχουν τα μαγαζιά νυχτερινής διασκέδασης.

Φέτος ο Δήμος Βέροιας αποφάσισε να μπει «μπροστάρης» στην διοργάνωση αποκριάτικων εκδηλώσεων, με μια σειρά από μοναδικές εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν από την Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου (Τσικνοπέμπτη) έως και τη Κυριακή 02 Μαρτίου.

Όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση«το πρόγραμμα υπόσχεται να γεμίσει την πόλη με χρώματα, μουσική και ξέφρενη διάθεση, προσφέροντας στιγμές διασκέδασης και πολιτισμού για μικρούς και μεγάλους.Η αποκριά στη Βέροια επιστρέφει δυναμικά, έτοιμη να προσφέρει μοναδικές στιγμές διασκέδασης και να γίνει το επίκεντρο της Αποκριάτικης γιορτής στη Βόρεια Ελλάδα!Κορυφαία στιγμή των εκδηλώσεων της Γιορτής της Αποκριάς αποτελεί η Αποκριάτικη Παρέλαση, που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 01 Μαρτίου, στις 17:00. Άρματα και ομάδες καρναβαλιστών θα κατακλύσουν τους δρόμους της Βέροιας, προσφέροντας ένα φαντασμαγορικό θέαμα γεμάτο δημιουργικότητα, κέφι και χορό».

Για την διοργάνωση των αποκριάτικων εκδηλώσεων, ορίστηκε να «τρέξει» το πλάνο ο Δημοτικός Σύμβουλος Βέροιας και Πρόεδρος του Σωματείου Ιδιοκτητών Καφετεριών - Κέντρων Διασκέδασης και Ψυχαγωγίας Βεροίας κ. Κώστας Σαμανίδης.

«Από το 2014 που είμαι Πρόεδρος του Σωματείου Ιδιοκτητών ξεκινήσαμε να κάνουμε κάποιες εκδηλώσεις στολίζοντας και την πόλη, πολλές φορές με δικά μας έξοδα και την συμπαράσταση του Δήμου. Κάναμε παράλληλα και κάποιες εκδηλώσεις στην οδό Έλλης που είναι και τα καταστήματά μας με παραδοσιακά χάλκινα όργανα, σουβλάκια κ.λ.π. Μιας μικρής κλίμακας εκδηλώσεις που δεν έπαυαν να γίνονται κάθε χρόνο.

Αυτό που άλλαξε σήμερα, είναι η διοργάνωση εκδηλώσεων από τον Δήμο Βέροιας, παρακινώντας τους πολιτιστικούς συλλόγους, τους φορείς, τους πολίτες. Είναι μία Είναι μια αφετηρία για την περίοδο της Αποκριάς στην πόλη της Βέροιας. Πιο οργανωμένα, με μεγαλύτερη εμβέλεια, με μεγαλύτερη συμμετοχή από όλους αυτούς που προανέφερα. Είναι κάτι διαφορετικό απ΄ ότι έκανε μεμονωμένα ένας σύλλογος όλα αυτά τα χρόνια και τα πόσα χρόνια που είχε να κάνει κάτι τέτοιο, πολύ μεγάλο, ο Δήμος» μας τόνισε.

10ήμερο αποκριάτικων εκδηλώσεων

Κατά το 10ήμερο θα δίνουν συναυλίες καιπολιτιστικές εκδηλώσεις και σύμφωνα με πληροφορίες μας, μεταξύ άλλων:

- Το έθιμο των Καπεταναίων

- Γαϊτανάκι στο εμπορικό κέντρο της πόλης

- Αποκριάτικο Θέατρο Σκιών – Καραγκιόζης

- Εργαστήρια Ζωγραφικής και Χειροτεχνίας για μικρούς και μεγάλους

- Φεστιβάλ Καρναβαλιού στην οδό Έλλης με τοπικά παραδοσιακά συγκροτήματα, τσικνίσματα και χορό

- Αποκριάτικο ξεφάντωμα Τρελό Καρναβάλι για πάντα» στην πλατεία Δημαρχείου

- Αποκριάτικη παρέλαση αρμάτων και πεζοπόρων τμημάτων

- Αναβίωση του εθίμου της «Κοκώνας»

και άλλες εκδηλώσεις που θα έχουν τοπικά χαρακτηριστικά και προϊόντα, τα οποία θα ανακοινωθούν σήμερα Δευτέρα μεσημέρι σε συνέντευξη τύπου που θα δοθεί παρουσία και του Δημάρχου Κώστα Βοργιαζίδη.

Περισσότεροι από 1100 συμμετέχοντες στην παρέλαση

Μιλώντας στην εφημερίδα μας ο Κώστας Σαμανίδης μας έδωσε κάποιες πληροφορίες, τόσο για το «χρώμα» που θα αποκτήσει η πόλη, όσο και για τις συμμετοχές αρμάτων και συμμετεχόντων πολιτών.

«Θα στολιστεί το κέντρο της πόλης, η οδός Μητροπόλεως που θα γίνει η παρέλαση, οι πλατείες, το εμπορικό κέντρο. Θα στολιστεί όμορφα όπως αξίζει στην πρωτεύουσα του Νομού, με πολύ καλές αποκριάτικες διακοσμητικές επιλογές για το χαρεί ο κόσμος. Κάτι πολύ όμορφο που διοργανώνει ο Δήμος και θα το χαρεί ο κόσμος. Δημότες και επισκέπτες.

Μέχρι τώρα έχουμε, πέρα από τα τρία άρματα του Δήμου που έχουν ήδη ολοκληρωθεί, έχουμε και άλλα τέσσερα άρματα από συλλόγους. Τα άρματα θα συνοδεύονται και από πεζοπόρα τμήματα τα οποία αριθμούν σε 21 με 1100 και πλέον, προς το παρόν, συμμετέχοντες» μας τόνισε και επισήμανε:

«Αυτό που μας ενδιέφερε, είναι να δημιουργήσουμε την δική μας αποκριάτικη γιορτή, χωρίς να μπούμε στην διαδικασία να μιμηθούμε ή να πάρουμε κάτι από άλλες πόλεις που έχουν χρόνια το καρναβάλι τους και τα χαρακτηριστικά τους. Εμείς θα δώσουμε τα χαρακτηριστικά της δικής μας πόλης, με τις παραδόσεις της. Εκτός από την παρέλαση θα υπάρχουν κάποιες συναυλίες, events, κάποια παραδοσιακά έθιμα της περιοχής, όπως είναι οι «Καπεταναίοι», το έθιμο ης «κοκόνας» το οποίο θα αναβιώσει το Λύκειο των Ελληνίδων. Συναυλία με παραδοσιακά ακούσματα από την πόλη μας και της ευρύτερης περιοχής. Είναι προσαρμοσμένο το δεκαήμερο σ΄ αυτό που ονομάζεται Βέροια, χωρίς κάποια ιδέα από άλλη πόλη. Προσπαθήσαμε να επικεντρωθούμε στα έθιμα και τις παραδόσεις της περιοχής μας. Τα προϊόντα της περιοχής μας που θα αναδειχθούν με τα τρία άρματα του Δήμου. Συνεπώς είναι ια καινούργια αφετηρία που χτίζουμε την αποκριά της Βέροιας από το μηδέν. Κλείνει ένας παλιός κύκλος και ξεκινάει ένας νέος για την αποκριά της Βέροιας» κατέληξε ο Δημοτικός Σύμβουλος Κώστας Σαμανίδης.

Κάλεσμα στους πολίτες για να γίνει θεσμός η αποκριά στη Βέροια

Με την ευκαιρία της συνομιλίας μας, ο Κώστας Σαμανίδης έκανε ανοιχτό κάλεσμα σε όλο τον κόσμο να παραβρεθεί στις αποκριάτικες εκδηλώσεις για να αποκτήσει τα επόμενα χρόνια η Βέροια τον δικό της θεσμό της αποκριάς.

«Ο Δήμος Βέροιας καλεί όλους τους δημότες να συμμετέχουν σ΄ αυτό το δεκαήμερο, χαράς, χορού και πολιτισμού. Είναι μια πολύ μεγάλη προσπάθεια μετά από τόσα χρόνια. Πέρα από χρηματικό κομμάτι, είναι και κοινωνικοοικονομικό για την ίδια την πόλη. Αποσκοπεί στην  εξωστρέφεια και στην προσέλκυση πολλών τουριστών, ταυτόχρονα, στο κέντρο της πόλης. Καλούμε οι πολίτες να υποστηρίξουν, να αγκαλιάσουν αυτήν την προσπάθεια ώστε τα επόμενα χρόνια να δημιουργήσουμε και εμείς τον θεσμό. Να αποκτήσει η Βέροια την χαμένη της αίγλη όσον αφορά την αποκριά» μας είπε και τόνισε:

«Η παρέλαση θα γίνει στις 1 Μαρτίου, ημέρα Σάββατο, η οποία θα είναι η αποκορύφωση των εκδηλώσεων. Θα υπάρχει βέβαια την Κυριακή το βράδυ στη οδό Έλλης, μουσική βραδιά με χάλκινα κ.λ.π., και την Καθαρά Δευτέρα θα έχουμε τα «κούλουμα» στις τοπικές κοινότητες. Πέρα από αυτό όμως, ο Δήμος Βέροιας λαμβάνοντας υπόψιν τα δρώμενα των άλλων περιοχών του Νομού μας, δηλαδή της Νάουσας και της Μελίκης, η ημέρα της επιλογής της παρέλασης και κορύφωσης, ήταν αποτέλεσμα σεβασμού. Θα μπορούσαμε να το κάνουμε Κυριακή που πιθανόν θα είχε περισσότερο κόσμο. Προτιμήσαμε για λόγους σεβασμού στις άλλες περιοχές της Ημαθίας να γίνει το Σάββατο. Επίσης η ίδια η Ημαθία για να αποτελεί έναν τουριστικό προορισμό με τη Βέροια το Σάββατο, τη Νάουσα την Κυριακή και τη Μελίκη την Καθαρά Δευτέρα. Πάνω απ΄ όλα όμως σεβόμαστε τους πολίτες του Δήμου μας που η μη πραγματοποίηση τέτοιων εκδηλώσεων θα τους δυσαρεστούσε».

Η βεροιώτικη αποκριά μεταπολεμικά

Στα μεταπολεμικά χρόνια η Βέροια συνέχιζε να γιορτάζει την αποκριά. Πλέον, το επίκεντρο μεταφέρθηκε στα καφενεία και στα κέντρα της πόλης, όπου κομπανίες πλανόδιων μουσικών έστηναν γλέντια, στα οποία συμμετείχαν οι θαμώνες τους. Μεταξύ αυτών αναφέρονται ο «Πράσινος Κήπος», στην οδό Ανοίξεως, το «Σκρετ», στην οδό 16ης Οκτωβρίου, το «Διεθνές», στη συμβολή των οδών Μητροπόλεως και Μάρκου Μπότσαρη, τα «Ηλύσια» στην οδό Κεντρικής κ.α.

Από το έτος 1945 δύο αδέλφια ξεκίνησαν να δίνουν άλλο χρώμα στη βεροιώτικη αποκριά. Πρόκειται για τους αδελφούς Δροσινούς, οι οποίοι γύριζαν στην πόλη με τη συνοδεία ζουρνάδων και νταουλιών και προσέφεραν στο κοινό, θέαμα και διασκέδαση. Το έθιμο ξεκίνησε όταν ο ένας εκ των δύο αδελφών, ο Λευτέρης, επισκέφθηκε το σπίτι του αδελφού του Δημήτρη με τη συνοδεία παραδοσιακών οργάνων και από εκείξεκίνησε ένα παραδοσιακό πανηγύρι. Από τότε, το έθιμο εξελίχθηκε και διατηρήθηκε μέχρι το έτος 1993.

Σύμφωνα με τις διάφορες μαρτυρίες το πανηγύρι ξεκινούσε με την επίσκεψη των Δροσινών στο πατρικό τους σπίτι για να πάρουν την ευχή του γερό-Μιχάλη και της μπάμπως της Λένγκως. Στη συνέχεια ακολουθούσαν επισκέψεις σε σπίτια γνωστών και φίλων σε καθένα από τα οποία στήνονταν γλέντια και οι παρόντες είχαν την ευκαιρία να πιούν κρασί και να διασκεδάσουν με χορό και τραγούδι. Μεταξύ των διαφόρων σπιτιών, οι Δροσινοί επισκέπτονταν το σπίτι του πρώην δήμαρχου Αναστάσιου Καρατζόγλου, της κυρά-Κατίνας Σερεμέτα, της δασκάλας, σε ένδειξη τιμής, αλλά και του γνωστού λαογράφου Στέλιου Σβαρνόπουλου.

Το δρομολόγιο της αποκριάτικης παρέας ήταν απρόβλεπτο, περιδιάβαινε όλους τους δρόμους της πόλης και σε διάφορα σημεία στεκόταν και στήνονταν ο χορός. Μπροστά οι Δροσινοί και από πίσω το τακίμι, όπως αποκαλούνταν η ορχήστρα με τα παραδοσιακά όργανα, συνήθως ζουρνάδες και νταούλια, χωρίς να λείπουν και οι παραλλαγές. Μεταξύ των τραγουδιών που ακούγονταν ήταν οι «τρεις τζαντιρμάδες», αλλά και τα παραδοσιακά τραγούδια που εξέφραζαν την αιώνια επιθυμία του έθνους για τον επαναπατρισμό των πάλαι ποτέ χαμένων εδαφών, όπως π.χ. «τα ευζωνάκια» κ.α.

Τέλος, όσον αφορά το χορό, οι Δροσινοί παρουσιάζονται ως δεξιοτέχνες του. Η δεξιοτεχνία αυτή οφείλεται στις φιγούρες του Λευτέρη, ο οποίος έσερνε το χορό και στα κρατήματα του Μήτσου, ο οποίος τον ακολουθούσε. Μεταξύ των διαφόρων χορών που παρουσίαζαν ήταν ο νιζάμικος, οι συρτοί, ο μουσταμπέικος κ.α. Η αποκριάτικη παρέα κατέληγε στα καφενεία της πόλης, όπου συνεχιζόταν το γλέντι. Εκτός όμως από το παραδοσιακό γλέντι, το οποίο στηνόταν στα καφενεία της πόλης, στα σπίτια οι Βεροιώτες συνέχιζαν να γιορτάζουν οικογενειακά την αποκριά.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, η βεροιώτικη αποκριά άρχισε να παρουσιάζει σημάδια αστικοποίησης. Το έτος 1958, όπως μαρτυρείται στον Τύπο της εποχής, οι απόκριες γιορτάστηκαν, εκτός των άλλων, με παρέλαση αρμάτων επάνω στα οποία επέβαιναν μεταμφιεσμένοι.

Η αρχή της δεκαετίας του 1960 επεφύλασσε μια αρνητική εξέλιξη στις γιορτές του καρναβαλιού στη Βέροια. Ένα στυγερό έγκλημα κατά της εβραϊκής οικογένειας Αζαριά συσχετίστηκε με αυτές και το γεγονός αυτό αποτέλεσε ανασταλτικό παράγοντα της ανάπτυξης των σχετικών γιορτών στην πόλη. Το γεγονός χαράχτηκε στη μνήμη των κατοίκων της πόλης, πολλοί από τους οποίους το θυμούνται και το αναφέρουν μέχρι τις μέρες μας.

πηγή: veriahistory.gr

Το αποκριάτικο έθιμο Καπεταναραίοι

Οι Καπεταναραίοι είναι παλαιό αποκριάτικο έθιμο της Βέροιας. Είναι ένα χορευτικό - θεατρικό δρώμενο, με ρίζες που δύσκολα ανιχνεύονται, όπως συμβαίνει με τα περισσότερα από τα έθιμά μας. Σίγουρα όμως οι ρίζες αυτές είναι κοινές με άλλα έθιμα της περιοχής όπως οι Μπούλες και τα Ρουγκάτσια.

Οι Καπεταναραίοι είναι έθιμο που τελούνταν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αλλά και στα χρόνια του μεσοπολέμου από Βεροιωτάδες και από Βλάχους της Βέροιας και των γύρω ορεινών χωριών (Σέλι, Ξηρολίβαδο, Σκυλίτσι). Μετά τον πόλεμο του 1940 δυστυχώς ατόνησε και σιγά-σιγά χάθηκε.

Το έθιμο ετελείτο την περίοδο της Αποκριάς. Η δράση του ήταν κυρίως χορευτική, εμπεριείχε όμως και θεατρικά στοιχεία. Η ονομασία του εθίμου παραπέμπει στους Καπετάνιους των κλεφτών και αρματολών. Η ενδυμασία είναι η κλεφταρματολίτικη φορεσιά των Καπεταναίων, όπως την περιγράφει ο Κων/νος Ζήσιος στο βιβλίο του «Νικοτσάρας», το 1889.

Γραπτές αναφορές για το έθιμο :

Ο ιστορικός της Βέροιας Αναστάσιος Χριστοδούλου αναφέρει σχετικά με τις Αποκριές στη Βέροια προ της απελευθέρωσης αλλά και κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου. «Η Βέροια εφημίζετο πάντοτε για τα εξαιρετικά καρναβάλια που παρουσίαζε κάθε χρόνο τις αποκριές, ιδίως κατά τους χρόνους της δουλείας, στους οποίους οι Βεργιώτες ξεφάντωναν εις εθνικάς εκδηλώσεις μέχρι παρεξηγήσεως. Παρέες διάφορες ντυμένοι με την δοξασμένη του αρματολού φουστανέλα και τα επακόλουθα εξαρτήματα, πισλιά, τσαρούχια, σιάπκα, κάλτσες, βουδέτες και άφθονα ασημικά, περιέτρεχον την πόλινχορεύουσαι και τραγουδούσαι Εθνικά άσματα.

Ο Λάκης Καλλιάνδρας ντυμένος γυναικεία ευρωπαϊκά, κοκώνα αποκαλούμενος, με την ομπρέλα αναποδογυρισμένη, συνέλεγε τα εκ των παραθύρων και των κύκλω θεωμένων, ριπτόμενα νομίσματα, γροσάκια, μεταλλίκια, προς ψυχαγωγίαν των μεταμφιεσμένων.

Τους αρματολούς και κλέφτες, τους οποίους ημείς αποκαλούσαμε "Καπεταναραίους" συνώδευαν όργανα εγχώρια. Οι οργανοπαίκται καίτοι Τουρκόγιουφτοι, εγνώριζον εν τούτοις και τα Εθνικά μας τραγούδια, τα οποία ευχαρίστως ηκούοντο, παιζόμενα».

Ο Βεροιώτης Στέφανος Ζάχος, στο βιβλίο του Αναμνήσεις ενός Βεροιώτη, μας περιγράφει τις Αποκριές στη Βέροια κατά την περίοδο προ της απελευθέρωσης.

«Η Βέροιά μας δεν ήταν μόνο θεατρόφιλη και μουσικόφιλη, αλλά ήταν και καρναβαλόφιλη. Και επί τουρκοκρατίας το καρναβάλι ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή. Γραικοί και Βλάχοι ντυμένοι Καπεταναίοι ασημοστολισμένοι, βοσκοπούλες με τις χρυσοκέντητες φορεσιές και τα φλωριά στο λαιμό, με εγχώρια όργανα γύριζαν στους δρόμους και ασταμάτητα χοροπηδούσαν δίδοντας χαρά και κέφι σ’ όλη την πόλη».

Απόκριες 1961: Η ανεξιχνίαστη δολοφονία ενός Βεροιώτη τραπεζίτη και της γυναίκας του

του Χρήστου Μπλατσιώτη

Οι άγριες και μυστηριώδεις δολοφονίες ενέχουν πάντα έντονο το στοιχείο του μυστηρίου, όσα χρόνια κι αν περάσουν, όσο κι αν έχει «εξαϋλωθεί» ο φάκελός τους από τότε που «μπήκαν» στο συρτάρι των ανεξιχνίαστων, όσο κι αν κάποιοι «πήραν» το μυστικό μαζί τους, «στον τάφο» είτε ήξεραν τις λεπτομέρειες είτε ήταν οι ίδιοι οι δολοφόνοι.

Μια τέτοια μυστηριώδης υπόθεση είναι και η άγρια δολοφονία του Ιακώβ και της Σάρας Αζαριά, ενός εύπορου ζεύγους Βεροιωτών εβραϊκής καταγωγής (ηλικίας 70 και 60 ετών αντίστοιχα) που δολοφονήθηκαν με ειδεχθή τρόπο πριν από 62 χρόνια, μέσα στο σπίτι τους, στην οδό Φιλίππου 17 στο κέντρο της Βέροιας. Πρόκειται για μια υπόθεση, η οποία εκτός από μυστηριώδης και ανεξιχνίαστη, κατάντησε να είναι σχεδόν και «επετειακή» (υπόσταση που «περιέχει» έως και ασέβεια στη μνήμη των θυμάτων της) αφού τη θυμόμαστε κυρίως κάθε Αποκριά κι αυτό επειδή την ημέρα που συνέβη, στις 19 Φεβρουαρίου 1961, ήταν Κυριακή της Αποκριάς και όλη η Βέροια «ήταν στο πόδι» γιορτάζοντας το Καρναβάλι.

Σύμφωνα με επιβεβαιωμένες μαρτυρίες, το απόγευμα εκείνης της Κυριακής, ο Ιακώβ και η Σάρα Αζαριά είχαν πάει στο κινηματοθέατρο «Σταρ» για να παρακολουθήσουν την παράσταση ενός διάσημου θιάσου εκείνης της εποχής όπου πρωταγωνιστούσαν οι δημοφιλείς, Βασίλης Αυλωνίτης,  Γεωργία Βασιλειάδου και Νίκος Ρίζος που τότε «σάρωναν» με τους ρόλους του Κλέαρχου, της Μαρίνας και του Κοντού. Μετά την παράσταση, περί ώρα 8,30 το βράδυ, τους είδαν να επιστρέφουν σπίτι τους. Αργότερα όμως, το βράδυ της ίδιας ημέρας και σύμφωνα με το αρχείο της υπόθεσης, ένας γείτονας, ο έμπορος Δημήτρης Αδαμίδης, ειδοποίησε την Πυροσβεστική αντιλαμβανόμενος ότι είχε ξεσπάσει φωτιά στον επάνω όροφο της διώροφης μονοκατοικίας τους. Η φωτιά πρόλαβε να προκαλέσει αρκετές ζημιές κυρίως στην κουζίνα και όταν ολοκληρώθηκε η κατάσβεσή της, οι πυροσβέστες διαπίστωσαν ότι ανάμεσα στα αποκαΐδια βρίσκονταν και δύο  απανθρακωμένα άτομα. Ήταν το ζεύγος Αζαριά.

ΚΕΡΑΣΑΝ ΣΤΟΥΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΥΣ ΛΙΚΕΡ ΚΑΙ ΚΑΦΕ

Σύμφωνα με την εκτίμηση της αστυνομίας και την ιατροδικαστική έρευνα, οι δράστες της άγριας δολοφονίας πρέπει να ήταν δύο και μάλλον γνωστοί του ζεύγους διότι τα ευρήματα έδειξαν ότι τους είχαν κεράσει λικέρ (βρέθηκαν πάνω σε έπιπλο του σαλονιού μικρά ποτήρια πρόσφατα χρησιμοποιημένα) και τους έψηναν καφέ στην κουζίνα όπως φάνηκε από τα χρησιμοποιημένα αντικείμενα. Ο Ιακώβ και η Σάρα δέχθηκαν θανατηφόρα χτυπήματα από αιχμηρό αντικείμενο ή και τσεκούρι. Ο άνδρας φαίνεται να χτυπήθηκε αρχικά στο σαλόνι όπου βρίσκονταν με τους δολοφόνους του, ακολούθησε η επίθεση στην γυναικά του, η οποία βρίσκονταν στην κουζίνα και μετά σύρθηκε μέχρι εκεί και ο νεκρός σύζυγός της. Στη συνέχεια οι δράστες άνοιξαν το χρηματοκιβώτιο του σπιτιού, βρίσκοντας προηγουμένως το κλειδί κι αφού το άδειασαν ή πήραν ότι τους ενδιέφερε, έβαλαν φωτιά προφανώς για να καλύψουν τα ίχνη τους.

Η έρευνα δεν μπόρεσε να αποδείξει τα ακριβή αίτια της δολοφονίας όμως κατέληξε στο συμπέρασμα ότι σκοπός των δραστών ήταν το περιεχόμενο του χρηματοκιβωτίου, είτε για κλοπή μετρητών, είτε για καταστροφή συναλλαγματικών έναντι χρεών τους προς τον Αζαριά.

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ ΤΗΣ «ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΒΕΡΟΙΑΣ»

Ο Ιακώβ Αζαριά ασχολούνταν αρχικά με τα χρηματοοικονομικά κυρίως ως πετυχημένος χρηματιστής και αργότερα μπόρεσε να ιδρύσει τη δική του Τράπεζα, την «Τράπεζα Βέροιας», μέσω της οποίας διαχειρίζονταν διάφορα χρηματικά ποσά και κυρίως δάνειζε χρήματα ή ελάμβανε καταθέσεις έναντι τόκου. Η τράπεζα λειτουργούσε στο ισόγειο της κατοικίας του, με μοναδική «υπάλληλο» τη σύζυγό του και τον ίδιο ενώ οι μαρτυρίες που κατατέθηκαν απέρριψαν κάθε υπόνοια περί τοκογλυφικών δραστηριοτήτων. Το αντίθετο μάλιστα καθώς όλοι όσοι είχαν συναλλαγές με τον Ιακώβ Αζαριά ανέφεραν ότι δάνειζε σύμφωνα με τα νόμιμα ή και με χαμηλότερα επιτόκια για λόγους ανταγωνισμού, πλήρωνε πάντα στην ώρα του, τηρούσε πάντα τις συμφωνίες του και μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις αναγκάζονταν να προχωρήσει σε διαμαρτύρηση ληξιπρόθεσμων γραμματίων.

Το έγκλημα και ο τρόπος που έδρασαν οι δολοφόνοι συντάραξε όχι μόνο την κοινωνία της Βέροιας αλλά όλο το πανελλήνιο. Με την υπόθεση έσπευσαν να ασχοληθούν ειδικοί αξιωματικοί της Χωροφυλακής από τη Βέροια και τη Θεσσαλονίκη ενώ στη Βέροια έφθασε για τον ίδιο λόγο και ο τότε Αρχηγός της Χωροφυλακής, ο Αντιστράτηγος Γεώργιος Βαρδουλάκης.

Παράλληλα, τις ιατροδικαστικές έρευνες για τις συνθήκες του εγκλήματος ανέλαβε ο Δημήτριος Ροβίθης, υφηγητής στην έδρα της Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, γνωστός από την υπόθεση Λαμπράκη, όταν αρνήθηκε να συμφωνήσει ότι ο θάνατος του Χρήστου Λαμπράκη οφείλονταν σε φυσικά αίτια και υποστήριξε με σθένος ότι ήταν συνέπεια θανατηφόρου τραύματος από ισχυρά χτυπήματα.

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΠΕΛΑΤΕΣ ΤΟΥ ΙΑΚΩΒ ΑΖΑΡΙΑ

Η έρευνα που ακολούθησε απέκλεισε το ενδεχόμενο μιας «στεγνής» ληστείας διότι στις τσέπες του Αζαριά, που εμφανώς είχαν ψάξει οι δράστες αναζητώντας τα κλειδιά του χρηματοκιβωτίου, βρέθηκαν χρυσές λίρες και δολάρια ΗΠΑ που δεν τα πήραν, όπως βρέθηκαν και μετρητά μέσα στο χρηματοκιβώτιο που επίσης είχαν παραμείνει στη θέση τους. Αντίθετα είχαν εξαφανιστεί ή είχαν καεί όλα τα χρεόγραφα και αμέσως οι έρευνες επικεντρώθηκαν προς την κατεύθυνση ανθρώπων που είχαν τέτοιες εκκρεμότητες με τον Βεροιώτη τραπεζίτη (δηλαδή που «χρωστούσαν»).

Είναι μάλιστα χαρακτηριστική και η ανακοίνωση που έδωσε στη δημοσιότητα το Τμήμα Ασφαλείας Βέροιας, στο πλαίσιο της προανάκρισης, την επομένη του φόνου: «Παρακαλούνται άπαντες οι οφείλοντες εις τον δολοφονηθέντα Αζαριά Ιακώβ όπως εντός τριών ημερών προσέλθωσιν εις το Τμήμα Ασφαλείας βέροιας και δηλώσωσι τούτο».

Η υποψία αυτή ενισχύθηκε και από την κατάθεση που έκανε ο τότε διευθυντής του καταστήματος της Εμπορικής Τράπεζας στη Βέροια, ο οποίος δήλωσε ότι το μεγαλύτερο μέρος των μετρητών του, ο Αζαριά τα «μετακινούσε» καθημερινά στην «Εμπορική» και στο σπίτι του κρατούσε μόνο τα απαραίτητα για τις τρέχουσες οικονομικές υποχρεώσεις του. Αντίθετα, φύλαγε στο σπίτι όλα τα γραμμάτια, τις μετοχές του και τα λοιπά χρεόγραφα που διακινούσε ως χρηματιστής και ως τραπεζίτης.

ΟΙ 6 «ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΙ» ΒΕΡΟΙΩΤΕΣ

Πελάτες του Αζαριά ήταν κυρίως έμποροι και επαγγελματίες από τη Βέροια, γεωργοί και κτηνοτρόφοι της περιοχής αλλά και επιχειρηματίες από την περιοχή της Θεσσαλονίκης κυρίως Εβραίοι. Πολλοί από όλους αυτούς εξακολουθούσαν να έχουν χρέη και εκκρεμότητες προς την τράπεζά του.

Κινούμενα προς αυτή την κατεύθυνση, κάποια πρόχειρα και «γρήγορα» συμπεράσματα της έρευνας, προφανώς και με αυτονόητο στόχο, έσπευσαν αρχικά να «φορτώσουν» το έγκλημα σε μια παρέα έξι (6) Βεροιωτών πελατών του Αζαριά, έναν εκδοροσφαγέα, έναν κρεοπώλη, έναν ζωέμπορο και τρεις κτηνοτρόφους όμως σύντομα κατέρρευσε κάθε υπόνοια εναντίον τους.

Κι αφού δεν βρέθηκε άμεσα κάποιος ένοχος, οι υποθέσεις για τη δολοφονία του ζεύγους άρχισαν να εκτοξεύονται σε επίπεδα αστήρικτης φημολογίας και εξωπραγματικής συνωμοσιολογίας.  Γράφτηκε για έναν Βεροιώτη μικροαπατεώνα που είχε απειλήσει τον Ιακώβ Αζαριά για να του αποσπάσει 10.000 δραχμές όμως ο συγκεκριμένος έκτιε ήδη ποινή φυλάκισης δύο εβδομάδες πριν αλλά και την ημέρα του φόνου. Ακούστηκαν αστήρικτα σενάρια για δήθεν συναλλαγές του Βεροιώτη τραπεζίτη με μέλη της ιταλικής μαφίας ή ντόπιους τοκογλύφους που θέλησαν να τον βγάλουν από τη μέση. Ακόμη και κινηματογραφικού τύπου εμπλοκή της Μοσάντ (των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ), που τάχα «έψαχνε άλλα πράγματα», υπέθεσαν κάποιοι φαντασιόπληκτοι όμως όλα ήταν αστήρικτα έως και αστεία.

ΒΕΡΟΙΩΤΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΜΕ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΡΙΣΑ

Ο Ιακώβ Αζαριά κατάγονταν από τις αρχικές οικογένειες των Εβραίων που εγκαταστάθηκαν στη Λάρισα και πρόγονοί του μετακόμισαν αργότερα στη Βέροια. Στη διάρκεια της κατοχής ο ίδιος και η γυναίκα του διέφυγαν στα βουνά της Βέροιας και σώθηκαν από τους Γερμανούς. Υπάρχει μάλιστα και η πληροφορία ότι ενίσχυσαν και το έργο του ελληνικού αντάρτικου έναντι της γερμανικής κατοχής. Μετά τον πόλεμο συνέχισαν τη ζωή τους στην πόλη, έχοντας αποκτήσει τρία παιδιά, τον Μωυσή, τον Ισαάκ και τη Λώρα, τα οποία αφού ενηλικιώθηκαν παλιννόστησαν στο Ισραήλ, ο δε Ισαάκ υπηρετώντας στις ένοπλες δυνάμεις τις χώρας είχε φονευθεί στη διάρκεια αραβοϊσραηλινών συγκρούσεων.

Το ζεύγος Αζαριά ζούσε μόνο του στη Βέροια, ήταν ιδιαίτερα αγαπητό στην τοπική κοινωνία και ο Ιακώβ ήταν και πρόεδρος της Εβραϊκής κοινότητας της πόλης. Η ειρωνεία είναι πως τη χρονιά της δολοφονίας τους και συγκεκριμένα το Πάσχα του 1961, σχεδίαζαν να παλιννοστήσουν και οι ίδιοι στο Ισραήλ και να εγκατασταθούν μόνιμα εκεί. Για τον λόγο αυτό, έκλειναν εκκρεμότητες, τακτοποιούσαν λογαριασμούς και «μάζευαν» τα χρήματά τους. Εκεί φαίνεται ότι εντοπίζονται και οι λόγοι της δολοφονίας τους, αν υπολογιστεί ότι από τις έρευνες της αστυνομίας βρέθηκε στο σαλόνι του σπιτιού τους και ένα πεταμένο χαρτί με «λογαριασμούς» ποσών, με προσθαφαιρέσεις και υπόλοιπά, που φαίνεται ότι είχε γραφτεί πριν «γραφτεί» ο επίλογος της ζωής των δύο άτυχων Βεροιωτών.

Υπήρξε και μια φήμη ότι οι δολοφόνοι που μπήκαν στο σπίτι των Αζαριά ήταν μεταμφιεσμένοι καρναβαλιστές, άγνωστοι πλην όμως καλοδεχούμενοι από το ζεύγος λόγω της φιλοξενίας που επέβαλλε το έθιμο των περιφερόμενων μασκαράδων που εκείνα τα χρόνια συνηθίζονταν στην Βέροια. Λέγεται μάλιστα ότι η απέχθεια που προκλήθηκε στη βεροιώτικη κοινωνία μετά το ασυνήθες έγκλημα ήταν η αιτία που σταμάτησε να γιορτάζεται η υπαίθρια Αποκριά στην πόλη, με μπουλούκια καρναβαλιστών και άλλα παρόμοια. Μάλλον όμως ως άλλοθι φαντάζει αυτό για κάτι που απλώς «ξέφτισε» στο πέρασμα του χρόνου.

Αμέσως μόλις έγινε γνωστή η τραγωδία των Αζαριά έσπευσε στη Βέροια ο μεγάλος γιός της οικογένειας, ο Μωυσής, ο οποίος συνόδευσε τις σωρούς των γονιών του στη Θεσσαλονίκη όπου κηδεύτηκαν με τη συμπαράσταση των Εβραϊκών κοινοτήτων της συμπρωτεύουσας και της Βέροιας βεβαίως. Εκεί γράφτηκε και ο επίλογος μιας πρωτοφανούς ιστορίας της Βέροιας που εδώ και πάνω από μισό αιώνα, παραμένει ανεξιχνίαστη και όπως φαίνεται εκεί θα παραμείνει.

(δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Λαός» στις 18/02/2023)