Τουριστική αξιοποίηση των πέντε τεχνητών λιμνών που βρίσκονται εντός των ορίων του Δήμου Βέροιας

Το νερό αποτελεί φυσικό πόρο, η αξία του οποίου και η σπουδαιότητα συνεχώς αυξάνεται για όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, ενώ η διαθεσιμότητα του δεν είναι πάντα εξασφαλισμένη. Η διαχείρισή του συνεπώς θα πρέπει να στοχεύει στην ορθολογιστική χρήση του µε σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών µε τον βέλτιστο και πιο αποδοτικό τρόπο.

Η Ημαθία έχει το πλεονέκτημα να την διασχίζει ο ποταμός Αλιάκμονας που είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας. Έχει τις πηγές του στον Γράμμο και τις… εκβολές του στον Θερμαϊκό Κόλπο, διασχίζοντας πέντε νομούς. Στην αναθεώρησή τους τα σχολικά εγχειρίδια θα πρέπει τώρα να τον αναφέρουν ως τον ποταμό της καθαρής ενέργειας.

Ο Αλιάκμονας καλύπτει πλέον το 2%-2,5% στο συνολικό 8-10% της καθαρής ενέργειας που παράγει η χώρα κυρίως από τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς του μεγαλύτερου σε μήκος ελληνικού ποταμού, του Αχελώου κι άλλων μικρότερων ποταμών της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Τα φράγματά του που έχουν κατασκευαστεί τα τελευταία 35 χρόνια δημιουργούν μια μοναδική συστοιχία λιμνών που ξεκινά από της Αγίας Βαρβάρας και συνεχίζεται στις λίμνες των Ασωμάτων και της Σφηκιάς, και καταλήγει σ΄ αυτές του Πολυφύτου και του Ιλαρίωνα (Αιανή).

Τουριστικοί προορισμοί και γεωργία

Η Θεσσαλονίκη χρησιμοποιεί το 70% των αναγκών ύδρευσής της από τον Αλιάκμονα. Τα περισσότερα φράγματά του λειτούργησαν ευεργετικά στο περιβάλλον των νομών Ημαθίας και Κοζάνης. Ορισμένα από αυτά θεωρούνται «έργα ανθρώπων που συμπληρώνουν το έργο της φύσης».

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΕΚΑ (2012) στο Ν. Ημαθίας, μέσω των αρδευτικών δικτύων Αλεξάνδρειας, Ζερβοχωρίου, Κλειδιού, Σχοινά, Νησίου, Κουλούρας, Πρασινάδας, Σκυλιτσίου, Καβάσιλα, Βρυσακίου, Λουτρού, Νησελίου, Κορυφής , Σταυρού, Τρικάλων, Πλατέως, που τροφοδοτούνται με νερό του Αλιάκμονα, αρδεύονται περίπου 400.000 στρέμματα.

Τα τελευταία χρόνια οι λίμνες των φραγμάτων και οι παραποτάμιες διαδρομές, αποτελούν τουριστικούς προορισμούς. Μία από τις λίμνες αυτές είναι της Αγίας Βαρβάρας του Δήμου Βέροιας η οποία πέρα από το κομβικό σημείο που βρίσκεται λόγω της Βεργίνας, καθίσταται τουριστικός προορισμός για το πολύ όμορφο περιβάλλον της, ενώ σιγά σιγά αναδεικνύεται και σε οικολογικό παράδεισο-καταφύγιο πουλιών που προσφέρεται επίσης για τουρισμό.

Ίσως πολλοί δεν γνωρίζουν ότι ο Δήμος Βέροιας διαθέτει πέντε τεχνητές λίμνες. Οι  τέσσερις είναι αυτές που δημιουργήθηκαν από την ΔΕΗ για την παραγωγή καθαρής ενέργειας και συγκεκριμένα της Αγίας Βαρβάρας, των Ασωμάτων, της Σφηκιάς και του Τριποτάμου. Η άλλη είναι του Πολυδένδρου (ονομάστηκε Γιώργου Κουτσαντά) που δημιουργήθηκε σε σκοπό την άρδευση.

Η κάθε μία από αυτές έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Δεν είναι μόνο για ψάρεμα. Για παράδειγμα στην λίμνη της Αγίας Βαρβάρας μπορούν να διοργανωθούν (σε συνεννόηση με την ΔΕΗ για την ρύθμιση των νερών) αθλητικές δράσεις και άλλες εκδηλώσεις στο παρακείμενο άλσος. Στην λίμνη του Πολυδένδρου πεζοπορίες μέσα στο πλούσιο σε βλάστηση δάσος των Πιερίων, όπως επίσης και του Τριποτάμου σε συνδυασμό με την Μπαρμπούτα.

Οι παραπάνω τεχνητές λίμνες εκτός της συμβολής τους στην παραγωγή ρεύματος, την ύδρευση και την άρδευση, αποτελούν επίσης σημαντικούς υδροβιότοπους.

Στις περιοχές αυτές διαβιούν 215 είδη πουλιών, 35 είδη ψαριών, 15 είδη θηλαστικών και 17 είδη ερπετών.

Επίσης φύονται σχεδόν 500 είδη φυτών. Πολλά είδη από τα παραπάνω είναι γνωστά για την μοναδικότητα τους αφού απαντώνται μόνο στην περιοχή των λιμνών.

Τέλος και από μόνα τους τα φράγματα με τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια και τις λίμνες τους, δημιούργησαν ένα εντυπωσιακό τοπίο και έγιναν πόλος έλξης για πολλούς τουρίστες, και για εκπαιδευτικές εκδρομές συμβάλλοντας έτσι στην βελτίωση της οικονομίας των κατοίκων.

Ορθολογική διαχείριση των νερών

Αναμφίβολα η προσφορά των φραγμάτων που κατασκεύασε η ΔΕΗ είναι ανυπολόγιστη .Ας μην λησμονούμε άλλωστε τις πλημμύρες που σίγουρα είχαν λάβει χώρα κατά το παρελθόν, δηλαδή πριν την κατασκευή τους. Ακόμη εκτός από την προσφορά του στην παραγωγή του ηλεκτρικού ρεύματος, η δημιουργία του συνέβαλε στην αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής.

Έτσι πολλά εδάφη που παλαιότερα ήταν καλυμμένα από το νερό αποκαλύφθηκαν, οι αγρότες σταμάτησαν να μεταφέρουν νερό από άλλες περιοχές και άρχισαν να ποτίζουν με αυτό. Επιπλέον τα φράγματα αυτά έδωσαν το έναυσμα για την δημιουργία αρκετών υδροηλεκτρικών εργοστασίων στα οποία εργάζονται αρκετοί άνθρωποι, και από την λειτουργία των οποίων εξαρτάται η επιβίωση πολλών οικογενειών, γιατί αν δεν υπήρχαν, όλοι αυτοί οι εργαζόμενοι πιθανόν να ήταν άνεργοι.

Όμως κατά διαστήματα τίθεται ζητήματα για ανεξέλεγκτη και κλιμακούμενη χρήση των νερών του Αλιάκμονα από τη ΔΕΗ. Εδώ, λοιπόν, πρέπει η ΔΕΗ να είναι «σύμμαχος» με την Τοπική Αυτοδιοίκηση για την αξιοποίηση των λιμνών και των παραποτάμιων περιοχών της, έτσι ώστε να υπάρχει πολύπλευρη ανάπτυξη.

Οι τεχνητές λίμνες της Βέροιας

Όπως προαναφέραμε, πέντε είναι οι λίμνες-ταμιευτήρες που βρίσκονται εντός του Δήμου Βέροιας.

ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑΣ  ΤΡΙΠΟΤΑΜΟΥ

Η λίμνη αυτή είναι μικρότερη από τις υπόλοιπες και κατασκευάστηκε το 1926 στην περιοχή του Πανοράματος.

Έχει εμβαδό (καθρέπτης ταμιευτήρα) 4.700 m2 περίπου και τροφοδοτεί με νερό δύο μικρές μονάδες παραγωγής ρεύματος (ΥΗΣ Βερμίου) στην κοίτη του ποταμού Τριπόταμου (παραπόταμου του Αλιάκμονα), με ισχύ 2x1,8MW.

ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑΣ ΠΟΛΥΔΕΝΔΡΟΥ

Κατασκευάστηκε το 2007 στην περιοχή Παλαιοχώρι Πολυδένδρου, της Δημοτικής Ενότητας Μακεδονίδος του Δήμου Βέροιας, 35 περίπου χιλιόμετρα νότια της Βέροιας, σε υψόμετρο 930 μέτρων.

Το εμβαδόν της λίμνης (καθρέπτης ταμιευτήρα) είναι 65,5 στρέμματα και χωρητικότητα 550.000m3 περίπου, με σκοπό την άρδευση.

ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑΣ ΣΦΗΚΙΑΣ

Ο ΥΗΣ Σφηκιάς βρίσκεται επί του ποταμού Αλιάκμονα, 20 χιλιόμετρα περίπου, νότια της Βέροιας. Το έργο στο σύνολό του αποτελείται από τον Ταµιευτήρα (λίμνη), την Σήραγγα Εκτροπής, το Φράγµα, τον Εκχειλιστή, τις Υδροληψίες, τις Σήραγγες Προσαγωγής, τον Υδροηλεκτρικό Σταθµό και τον Εκκενωτή Πυθµένα.

ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑΣ ΑΣΩΜΑΤΩΝ

Ο ΥΗΣ Ασωμάτων βρίσκεται 8 χιλιόμετρα περίπου νότια της Βέροιας. Ο ταμιευτήρας είναι ωφέλιμης χωρητικότητας 10 εκ. m3 και εφοδιάζει με νερό εφοδιάζει με νερό τον αντλητικό σταθμό του ΥΗΣ Σφηκιάς και ικανοποιεί αρδευτικές ανάγκες της περιοχής.

ΛΙΜΝΗ ΑΝΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ

Το έργο βρίσκεται 6 χιλ. περίπου νότια της Βέροιας επί της επαρχιακής οδού Βέροιας-Βεργίνας. Το έργο στο σύνολό του αποτελείται από τον Παλαιό και Νέο Ταµιευτήρα (σήμερα λειτουργεί ως ενιαίος) και το Φράγµα. Με το υπόλοιπο φυσικό τοπίο και την εύκολη προσβασιμότητα, η κατασκευή της λίμνη συνέβαλε σημαντικά. Ήταν αποτελεί τουριστικό προορισμό και αναψυχής, ναυταθλητισμό και άλλες δράσεις.

Το συγκεκριμένο αναρρυθμιστικό έργο της Αγίας Βαρβάρας συνέβαλε στην ορθολογική λειτουργία του ΥΗΣ Ασωμάτων σε ενέργεια αιχμής στην διάρκεια της αρδευτικής περιόδου. Επίσης συμβάλλει στην αύξηση της παραγόμενης ενέργειας της ΜΥΗΣ Μακροχωρίου, αλλά και στην ύδρευση της Θεσσαλονίκης.